De laatste Knegselbijeenkomst ( https://bvm2.nl/het-vliegveld-verplaatsen-verkleinen-of-opheffen/ ) ging over de toekomst van vliegbasis Eindhoven/Eindhoven Airport. Een van de sprekers was Thom Aussems ( https://www.linkedin.com/in/thom-aussems-a256046/ ).
Aussems heeft veel verstand van stedebouw, stadsvernieuwing en projectontwikkeling, is universitair docent geweest alsmede directeur van de Eindhovense woningbouwverenigng Trudo, en gaat een stevige mening niet uit de weg.
De grote lijn van zijn opvatting is dat de regio, vanwege de schaarse beschikbare grond, radicale keuzes moet maken. In dit verband is zo’n mening dat het Eindhovense vliegveld verplaatst moet worden.
Aussems woont in de 20Ke-zone in Eersel en pendelfietst regelmatig naar Eindhoven.
Aussems ging nader op zijn stelling in tijdens een, grotendeels aan dit thema gewijde, avond van het Architectuur Centrum Eindhoven (ACE) op 12 mei 2025. Het programma van de avond en een omschrijving van de sprekers is te vinden op https://www.architectuurcentrumeindhoven.nl/agendas/groei-en-de-regio-groeien-zonder-airport/ .
De mondiale trend is, volgens Aussems, dat luchthavens uit stedelijk gebied verplaatst worden. Voorbeeld: Berlijn. Voorbeeld: Oslo Airport ligt 48km van de stad, Arlanda 42km van Stockholm, en Fiumicino 34km van het centrum van Rome.
Laat eens wat eenvoudige berekeningen los op de schaalsprong van het Brainportgebied.
Op dit moment staan er in het Brainportgebied 338.188 woningen op 13.163 hectare woonbestemming. Dat betekent ruim 25 woningen per hectare. Daarnaast ligt er 6.266 hectare diverse andere bebouwing (wat betekent dat de totale bebouwde oppervlakte ongeveer anderhalf maal de woonoppervlakte is).
Gaat men van de voorgestelde 72.000 extra arbeidsplaatsen uit tot 2040, dan betekent dat zo’n 100.000 extra woningen. Met bovenstaande kengetallen betekent dat een nieuw te bebouwen oppervlakte van 100.000 * anderhalf/25 = 5.880 hectare (wonen + diversen samen).
Dat is heel veel. Aussems visualiseerde het o.a. als 8776 voetbalvelden of 217 * StrijpS (een herontwikkeld oud Philipsterrein in Eindhoven) of 2/3 van de totale oppervlakte van de gemeente Eindhoven.
Zo’n oppervlakte frot je er niet zomaar even tussen op een regio met een totale oppervlakte van 143.766 hectare, waar elke hectare al voor iets in gebruik is.
Zo komt Aussems op het vliegveld. Het eigenlijke terrein binnen het hek van de vliegbasis is 936 hectare. Daarop realiseert Eindhoven Airport een omzet (in 2024) van 96 miljoen in een regio met een BBP (n 2023) van 59.500 miljoen. Die 96 miljoen is 0,165 % van dat regionale BBP.
Eindhoven Airport realiseert dus op een hele grote landoppervlakte de omzet van een kleine tot middelgrote onderneming. (En dat oordeel verandert niet wezenlijk als economische spin-off elders in de keten meegenomen wordt, zoals de bedrijfsterreinen, de taxi’s en de horeca bg).
Het terrein binnen het vliegveldhek is het directe ruimtebeslag. Daarbovenop komt het indirecte ruimtebeslag van de ca 100.000ha binnen de 20Ke-zone van het vliegveld, waar men afgesproken heeft geen grootschalige woningbouw te ontwikkelen.
Aan deze indirecte nadelen voegde Aussems zaken toe als geluid, klimaat en luchtvervuiling. Hierbij maakte hij gebruik van materiaal van de BVM2-site.
Artist Impression van de, vooralsnog fictieve, stadswijk Airport City
Nu kan men kiezen uit twee strategieën.
De ene is de ‘natuurlijke’, die er op neerkomt dat als vanzelf het stadscentrum steeds duurder wordt en dat arme mensen steeds verder de stad uitgeduwd worden. Daar heerst de ‘location affordability’: het wonen is daar nog betaalbaar. De bewoners betalen er echter een prijs voor in de vorm van tijd en geld voor het pendelen. In Londen, gaf Aussems als voorbeeld, gaan de rijke mensen te voet naar het werk en reist de massa ten koste van veel tijd en geld met auto of OV.
Mede uit eigen pendelervaring meent Aussems, dat er in een dergelijk decentrale nieuwbouw. gegeven de reëel bestaande omstandigheden, weinig van OV-gebruik en fiets terecht komt.
De andere strategie, die waar Aussems voor is, is om een compacte hoogstedelijke nieuwe stadswijk te bouwen dichtbij de bestaande stad Eindhoven. D ie nabijheid zou grote voordelen hebben in de vorm van het voorzieningenaanbod, het OV en langzaam verkeer, etc. Het terrein van de vliegbasis zou daar uiterst geschikt voor zijn: dichtbij de centrale stad, grond al in eigendom van de overheid, bebouwing in hoge dichtheden mogelijk. De naam zou bijvoorbeeld kunnen zijn ‘Airport City’, ook al zou er dus geen Airport meer zijn. De startbaan is een park geworden.
De op Aussems volgende spreker was Jos Gadet, hoofdplanoloog bij de gemeente Amsterdam ( https://josgadet.nl/ ), die ter ondersteuning van Aussems betoogde dat herbestemming van de luchthaven kansen biedt voor stedelijke verdichting en voor de ontwikkeling van vitale, gemengde buurten waar mensen zich sociaal en economisch kunnen ontplooien -buurt die veerkrachtig zijn bij veranderingen in de sociaaleconomische dynamiek van de stad.
Omdat Gadet voornamelijk Amsterdams materiaal liet zien, wordt zijn ondersteunende inbreng in deze beperkte ruimte niet verder behandeld.
De daarop volgende spreker was Martijn Van Bussel, stedenbouwkundige en directeur MR STIR ( https://mr-stir.com/over-ons/ ). Hij heeft met AI mogelijke invullingen gegeven voor het, vooralsnog fictieve, scenario dat Airport City zou verrijzen op het voormalige vliegveld.
Bovenstaande en onderstaande fictieve afbeelding komen van zijn hand.
Wat BVM2 ervan vindt
Militaire zaken overstijgen regionale besognes en zijn de bevoegdheid van het hogere niveau van onze democratie. Die wil de militaire positie versterken. Militaire zaken hebben hun eigen afwegingskader. Het is niet aan BVM2 om dit aan te vechten.
Aan de andere kant staat in 2027 een baanrenovatie gepland die ongetwijfeld minstens tientallen miljoenen zal kosten. BVM2 meent dat dit aanleiding zou kunnen zijn om er goed over na te denken of de huidige locatie de best mogelijke is voor de luchtmachttaken die er nu uitgevoerd worden. Eventueel zou de renovatie van de startbaan, in afwachting van dit gedachtenproces, uitgesteld kunnen worden.
BVM2 wil in zijn Manifest een kleiner aantal civiele vliegbewegingen (bijvoorbeeld 25.000 a 30.000), welke reductie de geluidscontour van 35Ke moet terugbrengen tot minstens de 30% minder oppervlak, zoals in Van Geel staat (en dat zou ook bijdragen aan een reductie van de luchtvervuiling en de klimaataantasting). Ten behoeve van dit standpunt wordt dus aangenomen dat het militaire vliegveld blijft voortbestaan, en wordt dus impliciet aangenomen dat bebouwing van het terrein van het vliegveld zelf vooralsnog niet mogelijk is.
Het gedachtengoed van Aussems heeft overigens wel de sympathie van BVM2.
Als de 20Ke-contour inderdaad, net als de 35Ke-contour, met (minstens) 30% teruggaat (dus van pakweg 100km2 naar pakweg 70km2 ), komt er wel bouwgrond voor woningen vrij, maar die ligt voor een groot deel niet in Eindhoven, maar bijvoorbeeld Meierijstad en Eersel. Dat zou de nabijheidsvoordelen, die Aussems terecht schetst, te niet doen. Zie
Het onderwerp verdient diepgaand nader onderzoek.
